خسارات انسانی ناشی از جنگ شیمیایی عراق علیه ایران؛ مطالعه اپیدمیولوژی

اهداف: تاکنون گزارشات متعددی از تعداد جانبازان سلاح‌های شیمیایی به‌کاربرده‌شده توسط عراق، طی سال‌های 1362 تا 1367 طی جنگ علیه ایران ارایه شده است. هدف از این مطالعه، بررسی وضعیت اپیدمیولوژیک جانبازان شیمیایی ایرانی، براساس اطلاعات موجود در بنیاد شهید و امور ایثارگران بود. ابزار و روش‌ها: در این مطالعه توصیفی، اطلاعات کدهای مرتبط با مجروحیت‌های شیمیایی ثبت‌شده در ‌کمیسیون‌ پزشکی بنیاد شهید و امور ایثارگران، تا فروردین سال 1394 استخراج شد. داده‌های مربوط به انواع مصدومیت‌های شیمیایی جانبازان ایرانی براساس مشکلات مزمن ناشی از تماس با عوامل شیمیایی شامل مشکلات ریوی، چشمی و پوستی طبقه‌بندی شد. آنالیزهای آماری توصیفی توسط نرم‌افزار SPSS 20 انجام پذیرفت. یافته‌ها: تعداد کل جانبازان ثبت شده در بانک اطلاعاتی بنیاد شهید و امور ایثارگران، 554990 مورد بود که 63417 (4/11%) نفر از آنان را مصدومین شیمیایی تشکیل می­دادند. میانگین سنی جانبازان مصدوم شیمیایی  5±11/51 سال محاسبه شد و 62149 (98%) نفر از آنان مرد بودند. تا پایان مطالعه، 4884 (7/7%) نفر از کل جانبازان شیمیایی ثبت ‌شده، فوت کرده بودند. 34340 (1/54 %) نفر از مصدومان شیمیایی جانبازی کمتر از 25% داشتند و تنها 3175 (0/5%) نفر از آنان جانبازی معادل 50% یا بالاتر (شدید) داشتند. کل آسیب‌های ثبت شده در مصدومین شیمیایی 151770 مورد بود؛ 147685 (3/97%) خفیف، 3318 (2/2%) متوسط و767 (0.5%) شدید. ریه، چشم و پوست به ترتیب با 59373 (39.1%)، 46782(30.8%) و 45615(30.1%) مورد شایع­ترین عضوهای آسیب دیده در اثر مواجهه با سلاح‌های شیمیایی در تمامی گروه‌ها بودند.  نتیجه‌گیری:یافته­ های حاضر نشان می دهد تعداد جانبازان شیمیایی شناسایی شده در سال­های اخیر دو برابر مطالعات گذشته است. این افزایش در اثر بروز عوارض دیررس ناشی از مواجهه با سلاح­های شیمیایی با گذشت زمان و همچنین اصلاح سیستم بیماریابی می‌باشد.